Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Jan Hus był twórcą ruchu religijnego nazwanego od jego nazwiska husytyzmem. Urodził się w 1372 roku w rodzinie chłopskiej w południowych Czechach i życie nierozerwalnie złączył ze stanem duchownym

 W dniu 30 lipca 1419 roku doszło w Pradze do poważnych rozruchów. Doszło wtedy do zdarzenia określanego mianem I defenestracji praskiej, kiedy to podczas sporu w ratuszu zwolennicy husytów wyrzucili siedmiu rajców przez okno. Wacław ponoć tak przejął się tym wypadkiem, że wkrótce potem zmarł na apopleksję . Od tej chwili zaczęło się właściwe powstanie husyckie, a jego społeczny charakter ujawniał się coraz silniej.
Śmierć Wacława i następujący okres bezkrólewia ułatwił husytom dalsze wystąpienia przeciw znienawidzonemu duchowieństwu. Na wielką skalę rozpoczęły się napady na klasztory i kościoły, rozpoczęło się zajmowanie dóbr kościelnych. Wzmagała się walka pomiędzy rosnącym coraz bardziej w siłę ruchem husyckim, a ciągle malejącym obozem katolików, wśród których przeważali Niemcy. Po stronie katolików stanęła tylko garstka najbogatszej, zniemczonej szlachty i miasta, w których przewagę zachował żywioł niemiecki. Wielkich feudałów przerażał ruch rewolucyjny szczerzący się wśród ich poddanych. Z kolei bogaty patrycjat złożony z Niemców widział swego głównego przeciwnika w czeskiej biedocie miejskiej, która starała się obalić jego potęgę majątkową i wydrzeć mu władzę polityczną w miastach, a która aktywizowała się coraz bardziej pod wpływem haseł husytyzmu . W wyniku rozruchów w Pradze przejmowane były majątki duchowieństwa i Niemców, powstała nowa klasa patrycjuszy skupiająca w swoich rękach znaczne bogactwa, sprzyjająca ruchowi husyckiemu. W związku z tymi przemianami ustrój stolicy państwa uległ pewnemu zdemokratyzowaniu. Jednak same położenie biedoty miejskiej nie uległo znaczącej poprawie. Najsilniej husytyzm szerzył się wśród szerokich mas ludu wiejskiego i mieszkańców mniejszych miast, pośród których działali liczni kaznodzieje głoszący coraz radykalniejsze hasła nie tylko natury religijnej, ale i społecznej.
Następcą Wacława IV miał zostać Zygmunt Luksemburski, nieprzejednany wróg husytyzmu, poza tym ściśle związany z niemieckim światem feudalnym i papiestwem. Lud czeski nie chciał uznać takiego władcy i dlatego podjął przeciw niemu zaciętą walkę. Był to początek trwających przeszło 15 lat wojen husyckich o wyzwolenie Czech od domu luksemburskiego.
W miarę wzmagania się ruchu husyckiego postępowała w Czechach likwidacja organizacja kościoła katolickiego oraz zamożniejszego mieszczaństwa niemieckiego. Ich majątki przechodziły w ręce możnych panów częściowo szlachty, która poprawiała w ten sposób swoje położenie gospodarcze i znaczenie polityczne. Majątek patrycjatu niemieckiego był przejmowany przez nowotworzący się patrycjat czeski. Dla obu tych klas – wyższej szlachty i nowego patrycjatu – potrzebne było utrzymanie husytyzmu jako antykościelnego ruchu religijnego, który zapewniłby im zachowanie zagrabionych majątków oraz wzmocnienie ich wpływów i znaczenia w państwie. Wzbogaciwszy się dzięki religijnemu ruchowi husytów nie myśleli o dalszych zmianach społecznych. Tymczasem wśród mas ludowych rósł ferment za sprawą lokalnych kaznodziei, którzy rozwijali ideologie husytyzmu, wysuwając coraz częściej i coraz śmielej wyraźne żądania zmiany dotychczasowego układu stosunków gospodarczych i społecznych. Oczywiście hasła te znalazły wśród mas ludowych ogromną popularność. Z chłopami i biedotą miejską solidaryzowała się warstwa zubożałego rycerstwa czyli włodycy. W ten sposób już w najbliższych latach po śmierci Husa zarysował się dość wyraźnie w obozie husytów rozdział oparty na różnicach majątkowych i przeciwieństwach społecznych .
Jeden z dwóch głównych odłamów był zwany utrakwistami (od łacińskiego określenia sub utraque specie, pod obydwiema postaciami – jeden głównych wysuwanych postulatów w kwestiach religijnych ). W skład tego obozu wchodziła bogata szlachta oraz zamożne mieszczaństwo Pragi i większych miast, również mistrzowie praskiego uniwersytetu. Utrakwiści szukali kompromisu cesarzem Zygmuntem i obozem katolickim. Chodziło im głównie o utrzymanie dotychczasowych swoich zdobyczy uzyskanych dzięki ruchowi husyckiemu i o niedopuszczenie do restytucji dawnych stosunków religijno – kościelnych. Z kolei szerokie masy ludności chłopskiej i biedoty miejskiej, a także zubożałe rycerstwo stanowiły drugi główny odłam husytyzmu, o wiele radykalniejszy od utrakwistów, zwany taborytami od obozu warownego założonego koło Usti Sezamowo, który nazywano Tabor (później powstało tam miasto) . Taboryci byli bardziej radykalni niż sam Hus w hasłach religijnych (na przykład za zbędne uznawali hierarchię kościelną, kościoły, szaty liturgiczne, obrazy, kult świętych odpusty ), a ponadto formułowali radykalny program reform społecznych – zniesienie poddaństwa chłopów i uspołecznienie własności ziemskiej .