Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Jan Hus był twórcą ruchu religijnego nazwanego od jego nazwiska husytyzmem. Urodził się w 1372 roku w rodzinie chłopskiej w południowych Czechach i życie nierozerwalnie złączył ze stanem duchownym

 Jan Hus stworzył własny program reformy Kościoła i obrony interesów narodowych. Jego postulaty zyskały ogromną popularność wśród niższych warstw szlachty, mieszczaństwa i chłopstwa. Przychylni mu również byli niektórzy wielcy feudałowie i część niższego duchowieństwa. Ośrodkiem działalności Husa od 1402 stała się Kaplica Betlejemska w Pradze (w której uczniowie wcześniej wspomnianego Milicza propagowali czeskie, a nie łacińskie nabożeństwa) . W debacie nad tezami Wiklifa, który potępiał nauki kościelne, Hus opowiedział się po stronie jego zwolenników. Jego wizja prawdziwego kościoła nosiła wyraźne znamiona wpływu angielskiego myśliciela, aczkolwiek nie był on bezkrytyczny wobec jego poglądów. Przejął po nim koncepcję Kościóła „niewidzialnego” (wspólnota wybrańców, ludzie wybrani uprzednio przez Boga), która będzie przewijać się później w niektórych doktrynach protestanckich. Należy podkreślić, że kościół niewidzialny to nie struktury czy urzędy, lecz ludzie. Jego głową jest wyłącznie Chrystus, nie papież. Wprawdzie jego doktryna nie była spójna, lecz chodziło mu przede wszystkim o podważenie konieczności posłuszeństwa urzędnikom kościelnym. Konieczność zerwania podległości wobec papieża była tym bardziej uzasadniona, iż w latach 1409-1417 Kościołem zarządzało aż trzech papieży skłóconych ze sobą. Hus postulował gruntowną reformę Kościoła, powrót do treści wynikających z Pisma Świętego i tradycji pierwszych wieków chrześcijaństwa. Domagał się między innymi udostępnienia wiernym Pisma Świętego i odprawiania mszy w ojczystym języku. Twierdził, że sakramenty udzielane przez duchownych w stanie grzechu są nieważne. Zwalczał nadużycia, w szczególności bogacenie się kleru i handel odpustami. Znakiem charakterystycznym wszystkich husytów (którzy podzielili się po śmierci Husa na wiele rozłamów) była komunia pod dwiema postaciami – zaczął ją wprowadzać jeden ze zwolenników czeskiego reformatora, Jakubek ze Strzibra. Hus przebywał wtedy uwięziony na soborze w Konstancj, jednak z więzienia zaaprobował krok swojego zwolennika . Husa nie tyle zajmowała krytyka dogmatyczna, co potępienie zepsutych obyczajów duchowieństwa i jego bogactwo. Opowiadał się za sekularyzacją dóbr kościelnych, w czym właśnie zyskał najwięcej poparcia wśród arystokracji czeskiej, bezpośrednio tym zainteresowanej, oraz wielki niepokój kościelnych wielmożów .
Działalność Husa i jego zwolenników stawała się coraz głośniejsza w Europie. Hierarchia kościelna i feudałowie całej Europy zaczęli uważać Czechy za kraj objęty herezją. W 1414 roku zebrał się sobór w Konstancji (ten sam, na który ściągnięto ponad siedemset prostytutek, bynajmniej nie po to aby się modlić ) dla rozstrzygnięcia wielu spornych, a zarazem ważnych spraw dotyczących organizacji Kościoła. Poruszona została sprawa Jana Husa, którego w 1415 roku wezwano do Konstancji. Hus chętnie udał się na sobór uważając, że jest to doskonała okazja przekonania kościelnych dostojników o słuszności swoich poglądów. Ponadto cesarz Zygmunt Luksemburski wydał mu glejt bezpieczeństwa. Mimo to po przybyciu Hus został natychmiast uwięziony, oskarżony o herezję i spalony na stosie. Swój wpływ na uwięzienie i oskarżenie czeskiego reformatora miał sam cesarz Zygmunt Luksemburski, który będąc następcą tronu królewskiego w Czechach widział w poglądach i działalności Husa zagrożenie dla swojej świeckiej władzy – w końcu wystąpił przeciw hierarchii kościelnej sankcjonującej przywileje klasy feudałów. Jego śmierć była zaczątkiem jednego z największych średniowiecznych ruchów społeczno – religijnych i narodowo – wyzwoleńczych, mimo że sam Hus nie występował z radykalnymi hasłami społecznymi. Jego działalność skierowana przeciwko feudalnej hierarchii kościelnej i wpływom cudzoziemców w ojczyźnie utorowała czeskiemu ludowi drogę do otwartego powstania w obronie wolności społecznej i narodowej .