Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Jan Hus był twórcą ruchu religijnego nazwanego od jego nazwiska husytyzmem. Urodził się w 1372 roku w rodzinie chłopskiej w południowych Czechach i życie nierozerwalnie złączył ze stanem duchownym

Również w miastach w wyniku napływu ludności czeskiej z prowincji narastał opór wobec żywiołu niemieckiego. Nie należy jednak zapominać, że cały ówczesny ustrój był usankcjonowany autorytetem mającej boskie pochodzenie władzy monarszej i powagą Kościoła, dlatego nie zawsze posiadano odwagę występować przeciwko panującym stosunkom. Ponadto Kościół obawiając się antykościelnych ideologii, w wyniku których mógłby zatracić swoją znaczącą pozycję i wpływy, każdą nową doktrynę ogłaszał natychmiast herezją i tępił niemiłosiernie jej zwolenników. Warto pamiętać, że w owym czasie wszelkie negatywne zjawiska związane z Kościołem takie jak nepotyzm, symonia, hipokryzja, handel relikwiami i odpustami, chciwość i wiele innych pogłębiła jeszcze wielka schizma w obrębie samego Kościoła. Wprowadziła ona jeszcze większe zamieszanie, wzmagając wyzysk i nadużycia oraz potęgując upadek moralny duchowieństwa. Nic więc dziwnego, że pogłębiającemu się kryzysowi od początku towarzyszyły próby reform .
W samych Czechach ruchy reformatorskie pojawiły się już w wieku XIV. Wpływy mieli tu na przykład waldensi (ugrupowanie chrześcijańskie, zawiązane w południowej Francji ok. roku 1170 jako tzw. "ubodzy z Lyonu" ) i begardzi (laickie stowarzyszenie religijne mężczyzn powstałe w XII wieku na zachodzie Europy ). Praga znała już w XIV wieku procesy i egzekucje - w 1315 roku spalono tam 14 osób, najprawdopodobniej waldensów, a w roku 1335 został powołany stały inkwizytor dla Czech. Druga połowa XIV wieku obfitowała w lokalne wystąpienia przeciwko Kościołowi. Przeciwko negatywnym zjawiskom w Kościele zaczęli występować różni kaznodzieje jak Morawianin Milicz z Kromieryża czy później Maciej z Janowa, których krytyka jednakże nie naruszała zasadniczych dogmatów religijnych. Główne żądania ruchów działających w Czechach dotyczyły nie tyle doktryn, co odnowy moralnej Kościoła. Tego samego chcieli również niektórzy członkowie duchowieństwa. I chociaż ci ostatni nie występowali przeciwko Kościołowi jako takiemu, ale przeciwko grzechowi w nim panującemu, ich postawa często podrywała autorytet hierarchii i pośrednio przygotowywała grunt do wystąpienia Jana Husa.


III. Jan Hus i jego działalność
„Był on niby Janem Chrzcicielem, poprzedzającym reformację. Płomienie stosu jego zapaliły wśród kościoła łunę, przed której blaskiem dziwnie pierzchała ciemność, i której światło nie tak prędko ugasnąć miało.”

Jan Hus był twórcą ruchu religijnego nazwanego od jego nazwiska husytyzmem. Urodził się w 1372 roku w rodzinie chłopskiej w południowych Czechach i swe życie nierozerwalnie złączył ze stanem duchownym. W młodości zetknął się z problemem antagonizmów niemiecko – czeskich, co ukształtowało w nim silną tożsamość narodową. Studiował w Pradze i w latach 1402-1403 był pierwszym czeskim rektorem tamtejszego uniwersytetu. W tych czasach zapoznał się z pismami Jana Wiklefa, angielskiego filozofa, teologa i reformatora religijnego. Pod wpływem jego poglądów ukształtowało się wiele ruchów heretyckich i także Jan Hus inspirował się głoszonymi przez niego tezami. Szczególnie przemawiał do niego postulat Wiklefa o ograniczeniu bogactwa duchowieństwa, ponieważ ten problem był szczególnie widoczny w Czechach, gdzie aż jedna trzecia całej ziemi należała do Kościoła . Mimo to Hus nie atakował żadnych dogmatów Kościoła, krytykował przede wszystkim złe kościelne praktyki wskazując ich źródła oraz niewłaściwość takich postaw jak hipokryzja, chciwość czy niemoralność. Ponadto posiadał umiejętność głoszenia swoich poglądów zrozumiale dla każdego, niezależnie od wykształcenia. Spójność głoszonych poglądów i czynów, radykalne podejście do spraw moralnych oraz umiejętność dotarcia do każdego sprawiły, że Jan Hus zyskał sobie wielu zwolenników zarówno pośród prostego ludu jak i uczonych z praskiego uniwersytetu, a także wśród rycerstwa, szlachetnie urodzonych i duchowieństwa. Uniwersytet Praski w tym czasie podzielił się na dwie wrogie frakcje: niemieckich zwolenników nominalizmu, wiernych Kościołowi katolickiemu i czeskich patriotów-zwolenników filozofii realistycznej, domagających się reform w Kościele, po których stronie opowiadał się również Hus.