Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Po raz pierwszy problem ukarania winnych rozpętania wojny i masowego ludobójstwa podjęto na konferencji w Moskwie 1 listopada 1943 r.

Stenogramy i materiały dowodowe procesów norymberskich obejmują łącznie 1,5 tys. tomów. Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 11 XII 1946 potwierdziło zasady Statutu i wyroku Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, uznając je tym samym za obowiązujące normy prawa międzynarodowego. Zbrodnie hitl. popełnione w Polsce i na narodzie pol. zostały w procesach norymberskich potraktowane fragmentarycznie.
Podejrzani o popełnienie zbrodni starali się ujść przed odpowiedzialnością ukrywając się w wielu krajach, szczególnie w państwach Ameryki Łacińskiej. Najbardziej znani z nich to Josef Mengele - "lekarz śmierci" z Oświęcimia, Klaus Barbie - "kat Lyonu", Martin Borman skazany zaocznie na śmierć czy Adolf Eichmann. Dużej pomocy w organizowaniu ucieczek i ukrycia podejrzanych udzielił Watykan. Organizacje żydowskie natomiast na własną rękę ścigały podejrzanych i pomagały w wymierzaniu im sprawiedliwości. Szacuje się, że w latach 1945-48 do krajów Ameryki Łacińskiej przerzucono około 30 tys. osób podejrzanych o popełnienie zbrodni przeciw ludzkości lub zbrodni wojennych. Przerzutem zajmowała się kierowana przez bpa Aloisa Hundala organizacja pod nazwą „Ocalenie”. Działała ona pod patronatem papieża Piusa XII. Ratowano nie tylko Niemców, ale również osoby poszukiwane przez ZSRR, a wiec przedewszystkim nacjonalistów ukraińskich, chorwackich i innych.
Ogółem zatrzymano 130 tys. osób podejrzanych o popełnienie zbrodni. Poszukiwano dalszych 85 tys. osób. Do marca 1948 r. rozpatrzono 7728 spraw, które objęły 36.846 osób.

Przedstawiciel ZSRR żądał, by obciążyć Niemcy także odpowiedzialnością za zamordowanie 14 tys. oficerów Polskich w Katyniu, ale przedstawiciele Wlk. Brytanii i USA nie dopuścili do tego. Władze Niemiec w kwietniu 1943 r., po ujawnieniu zbrodni katyńskiej obciążyły winą za mord stronę radziecką, natomiast rząd ZSRR oskarżył III Rzeszę. Rząd Polski w Londynie już wiosną 1943 r. Dostarczył dowody świadczące o dokonaniu mordu przez władze radzieckie. Churchill i Roosvelt znali te dowody, jednak ze względów politycznych , by nie komplikować stosunków z sojusznikiem w czasie wojny nie dopuścili do wyjaśnienia tej kwestii. Rząd ZSRR ośmielony tym faktem poszedł dalej i w 1945 r. oskarżył Niemcy przed Trybunałem, ale w tym wypadku Międzynarodowy Trybunał odrzucił wniosek sowietów.

Kraje wojujące z Japonią wysuneły też oskarżenia przeciw Japończykom i w wyniku porozumienia między Chinami, Francją, Holandią, Kanadą, Nową Zelandią, USA, Wlk. Brytanią, ZSRR i Australią 19 stycznia 1946 r. generał McArthur powołał Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalkiego Wschodu, który dokonał podziału zbrodni popełnionych przez wojsko i policję japońską na trzy kategorie: zbrodnie przeciw pokojowi, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Do odpowiedzialności w głównym procesie, którego rozprawa odbyła się w Tokio w dniach 3 V 1946–4 XI 1948, pociągnięto 28 osób. Polityków japońskich oskarżono o wejście w sojusz z Niemcami i Włochami oraz przygotowanie wojny, a wojskowych o mordowanie jeńców wojennych, prowadzenie wojny z pogwałceniem zasad konwencji haskich, terror wobec ludności cywilnej itp. Oskarżali ich przedstawiciele Australii, Chin, Francji, Holandii, Kanady, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i ZSRR oraz Filipin i Indii, które także przystąpiły do porozumienia o powstaniu Międzynarodowego Trybunału Wojskowego dla Dalekiego Wschodu. Spośród 28 oskarżonych siedmiu skazano na karę śmierci, 16 na dożywotnie więzienie, jednego na 20 lat i jednego na 7 lat więzienia. Wśród oskarżonych znajdowało się czterach szefów rządu (K.Koiso, H. Tojo, K. Hiranumo, K. Hirota), czterej ministrowie armii (S. Araki, S. Itagaki, Y. Minami, S. Hata), wiceminister armii (H.Kimura), dwaj ministrowie marynarki (O. Nagano i S. Shimada), dowódca wojsk japońskich w Chinach Środkowych I Matsui, członek Rady Najwyższej Cesarstwa K. Doihara, szef sztabu generalnego wojsk lądowych Y. Umezu, czterej ministrowie spraw zagranicznych (I. Matsuoka, markiz K. Kido, M. Shigemitsu, S. Togo). Na karę śmierci zostali skazani Doihara, Itagaki, Kimura, Matsui, Tojo i Hirota. Wyroki wykonano 23 grudnia 1948 r.