Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Po raz pierwszy problem ukarania winnych rozpętania wojny i masowego ludobójstwa podjęto na konferencji w Moskwie 1 listopada 1943 r.

Procesy przeciwko głównym zbrodniarzom III Rzeszy, oskarżonym o popełnienie 4 rodzajów zbrodni: uczestnictwa w spisku w celu popełnienia zbrodni międzynarodowych, zbrodni przeciw pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, przeprowadzono 1945–49 w Norymberdze. Po raz pierwszy zastosowano w nich zasadę odpowiedzialności karnej mężów stanu za zbrodnie międzynarodowe. Proces głównych hitlerowskich zbrodniarzy wojennych przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym odbył się w dniach 20 XI 1945–1 X 1946. W skład Trybunału wchodzili sędziowie: H. Donnedieu de Vabres (Francja), G. Lawrence (W. Brytania) — przewodniczący, F. Biddle (USA), I.T. Nikitczenko (ZSRR) i sędziowie rezerwowi. Głównymi oskarżycielami byli: A. Champetier de Ribes (Francja), R.H. Jackson (USA), H. Shawcross (W. Brytania), R.A. Rudenko (ZSRR).

Akt oskarżenia obejmował 24 osoby oraz 8 organizacji i grup: rząd Rzeszy, kierownictwo polityczne NSDAP, SS, SD, Gestapo, SA, Sztab Generalny i Nacz. Dowództwo Wehrmachtu. Na ławie oskarżonych zabrakło 3 osób: R. Leya, który popełnił samobójstwo, M. Bormanna (zaginął) oraz G. Kruppa, który został wyłączony z procesu ze względu na stan zdrowia. Wyrokiem Trybunału, ogłoszonym 30 IX–1 X 1946, na karę śmierci przez powieszenie skazano dwunastu oskarżonych: H. Göringa, J. von Ribbentropa, W. Keittla, E. Kaltenbrunnera, A. Rosenberga, H. Franka, W. Fricka, J. Streichera, F. Sauckela, A. Jodla, A. Seyss-Inquarta, M. Bormanna (zaocznie), na karę dożywotniego więzienia: R. Hessa, W. Funka, E. Raedera; czterech skazano na terminowe pozbawienie wolności: Karl Donitz (dziesięć lat więzienia), Konstantin von Neurath (piętnaście lat więzienia), Baldur von Schirach (dwadzieścia lat więzienia), Albert Speer (dwadzieścia lat więzienia), a uniewinnieni zostali (przy sprzeciwie sędziego Nikitczenki) H. Fritzsche, F. von Papen, H. Schacht. Prokuratorzy francuscy i radzieccy domagali się wyroków śmierci dla wszystkich oskarżonych. Charakterystyczne były ostatnie słowa wypowiedziane przed egzekucją przez samych skazanych, do końca wiernych führerowi. Juliusz Streicher, przed wykonaniem na nim wyroku, wypowiedział słowa "Heil Hitler", Fritz Sauckel umarł wypowiedziawszy: "Rzesza powstanie na nowo", zaś marszałek Wilhelm Keitel stwierdził "Deutschland über alles". Ostatnim ze skazanych zbrodniarzy, którzy do końca odbyli karę, był Rudolf Hess, zmarły w wieku 93 lat w więzieniu Spandau, znajdującym się w Berlinie Zachodnim. Większość ze skazanych przez Trybunał Norymberski domagała się rozstrzelania, jednak wszyscy skazani na karę śmierci zostali powieszeni. Skazanych na karę śmierci stracono 16 X 1946, z wyjątkiem Göringa (popełnił samobójstwo) i Bormanna (nie został odnaleziony). Za organizacje zbrodnicze uznano SS, SD, Gestapo i kierownictwo polit. NSDAP. Trybunał odrzucił radziecki wniosek w sprawie uznania za zbrodnicze - rządu Rzeszy, SA, Sztabu Generalnego i Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu, zaznaczając, iż nie wyklucza to indywidualnej odpowiedzialności karnej członków tych grup.
W ślad za procesem głównym przeprowadzono dwanaście procesów przed Amerukańskimi Trybunałami Wojskowymi 9 XII 1946–11 IV 1949. Były to procesy: lekarzy, feldmarszałka E. Milcha, prawników, funkcjonariuszy Głównego Urzędu Gospodarki i Administracji SS, F. Flicka i kierowników jego koncernu, kierowników koncernu I.G. Farben, generałów dowodzących na froncie południowym, funkcjonariuszy Głównego Urzędu Rasy i Osadnictwa SS, O. Ohlendorfa i innych dowódców Einsatzgruppen, A Kruppa i urzędników jego koncernu, wyższych urzędników ministerstw, oficerów Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu - łącznie oskarżono 185 osób, 177 zasiadło na ławach oskarżonych, 4 popełniło samobójstwo, 4 uznano za niezdolnych do procesów. 25 osób skazano na karę śmierci (m.in. K. Brandt, O. Pohl, Ohlendorf), spośród nich dwunastu stracono, natomiast jednego z nich wydano Belgii, gdzie zmarł. Ponadto dziewietnastu oskarżonych skazano na dożywotnie więzienie (m.in. Milch, F. Schlegelberger, W. List, U. Greifeldt, H. Reincke), 98 na terminowe kary więzienia (m.in. Flick, Krupp, H. Schmitz, E. von Weizsäcker, H. Lammers, G. Berger), a 35 uniewinniono.