Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

W ciągu trwania drugiej połowy XX wieku, podpisano wiele porozumień ograniczających wyścig zbrojeń i ich redukcje.

Z mniej znaczących układów można wymienić układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu z 1971. Po drugiej wojnie światowej prowadzono też prace nad lepszą konwencją od Genewskiej, o zakazie prowadzenia badań, produkcji, gromadzenia i używania broni biologicznej, które doprowadziły do uchwalenia ulepszonej konwencji 10 kwietnia 1972, którą to ratyfikowały 22 państwa w tym USA, ZSRR, Wielka Brytania i Polska. Do 1998 podpisało ją 160 państw, a jedynie 18 (m.in. Egipt, Syria, Somalia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Birma i Izrael) nie dokonało tego.

Utrzymanie ogromnego tempa zbrojeń na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych było niemożliwe, dlatego też przywódcy ZSRR poparli idee rokowań rozbrojeniowych. Rokowania w sprawie ograniczenia zbrojeń strategicznych podjęte przez ZSRR i USA w 1969 roku były odbiciem zmiany w układzie sił między obu mocarstwami i zajęły ważne miejsce w powojennych wysiłkach rozbrojeniowych oraz w ewolucji stosunków sowiecko-amerykańskich. Pierwszy etap (tzw. SALT-I z angielskiego Strategic Armaments Limitation Talks), prowadzony w Helsinkach i Wiedniu, zakończono 1972 roku w Moskwie. Zawarto: 1) Układ o ograniczeniu systemów obrony przeciwrakietowej ABM, , zobowiązująca strony do ograniczenia defensywnych i ofensywnych systemów broni strategicznej ABM (Anti-Ballistic Missile – międzykontynentalna rakieta balistyczna ziemia-powietrze przeznaczona do niszczenia w locie innych rakiet balistycznych wraz z zespołem ich wykrywania, obliczania trajektorii lotu). Oba kraje uzgodniły, iż wolno im zachować ten system obrony tylko wokół dwóch rejonów na terytorium każdego z nich, nie przekraczając przy tym 200 wyrzutni i 200 antyrakiet dla każdej strony. Poza tym zobowiązano się nie prowadzić dalszych prac nad ABM, nie doskonalić tego rodzaju broni i nie rozprzestrzeniać poza własne kraje tej technologii. W 1974 nowa umowa ograniczyła arsenał do 100 wyrzutni i tylko jednego rejonu w każdym państwie.; 2) tymczasowe porozumienie, o niektórych środkach w zakresie ograniczenia strategicznych zbrojeń ofensywnych (zawarte na 5 lat, w 1977 roku strony wyraziły zamiar dalszego przestrzegania porozumienia), przewidujące zamrożenie liczby stałych naziemnych wyrzutni rakiet międzykontynentalnych oraz ograniczenie liczby wyrzutni rakiet balistycznych na okrętach podwodnych i liczby okrętów podwodnych wyposażonych w takie wyrzutnie. W 1972 roku podjęto w Genewie dalsze rokowania związane głównie z zawarciem nowego, szerszego porozumienia o ograniczeniu strategicznych zbrojeń ofensywnych do 1985 roku. W tym okresie oba mocarstwa podpisały też układ o ograniczeniu podziemnych doświadczeń z bronią jądrową (w 1974 r.) i układ o podziemnych doświadczeniach jądrowych w celach pokojowych (1976 r.) Główne zasady nowego, szerszego porozumienia zostały określone w roku 1975 podczas spotkania sekretarza generalnego KC KPZR L.I. Breżniewa z prezydentem USA G. Fordem we Władywostoku, gdzie również podpisano układ o przedłużeniu SALT-I. Drugi etap rokowań w sprawie ograniczenia ofensywnych zbrojeń strategicznych między ZSRR i USA (tzw. SALT-II) zakończył się 1979 podpisaniem przez Breżniewa i J. Cartera w Wiedniu układu o ograniczeniu strategicznej broni ofensywnej, który ustalił nowe, obowiązujące obie strony, limity ilościowe i jakościowe systemów broni strategicznych. Jednocześnie podpisane wspólne oświadczenie obu mocarstw określiło ogólne zasady dalszych rokowań SALT. Układ SALT-II formalnie nie wszedł w życie w związku z odmową ratyfikacji przez USA z uwagi na interwencje radziecką w Afganistanie, jednak każda ze stron oświadczyła, że będzie go przestrzegać, jeżeli będzie to czynić druga strona.