Dodał admin, 2007-08-02

Pierwszymi w Polsce bankami w ścisłym tego słowa zna¬czeniu były organizowane przez kościół banki pobożne - monter pietatis. Instytucje tego typu powstały we Włoszech w XV wieku.

Po likwidacji Banku Inwestycyjnego, a następnie włączeniu PKO do NBP koncentracja aparatu bankowego osiągała kolejne szczyty. W połowie lat siedemdziesiątych były już tylko cztery banki: Narodowy Bank Polski, Bank Handlowy w Warszawie SA, Bank Polska Kasa Opieki SA i Bank Gospodarki Żywnościowej z siecią banków spółdzielczych. Modna stała się teza, że im bardziej zde­centralizowana jest gospodarka, tym bardziej powinien być scentralizowany system bankowy.

Strategia przyspieszonego rozwoju oznaczała w praktyce potężny dopływ importu inwestycyjnego, zaopatrzenio­wego i konsumpcyjnego, który powiększał dochód naro­dowy do podziału, tworząc wrażenie szybkiej poprawy sytuacji gospodarczej i wzrostu poziomu konsumpcji. Import finansowały kredyty zagraniczne. Dług zagrani­czny rósł w tych warunkach skokowo - z 1 mld dolarów w końcu 1971 roku do 24 mld dolarów w końcu 1980 roku. Gdy zagranica zaczęła się wycofywać się z. kredytowania, doszło do poważnych perturbacji płatniczych i prawie całkowitego paraliżu operacji między Bankiem Handlo­wym w Warszawie SA i jego licznymi dotychczas partne­rami zagranicznymi. Musiało więc dojść do negocjacji z wierzycielami, które prowadzono w warunkach postę­pującego załamania gospodarki. Równoległe, od polowy lat siedemdziesiątych, nasilał się kryzys polityczny. Od połowy 1980 roku masowe strajki i protesty wyraźnie akcentowały zanik poparcia społecznego dla systemu politycznego, prowadzonej polityki gospodarczej i sposo­bów zarządzania gospodarką. Próby stabilizowania i refor­mowania gospodarki zostały podjęte pod osłoną stanu wojennego wprowadzanego w końcu 1981 roku.

Reformę gospodarczą realizowano pod hasłem samo­dzielności, samorządności, samofinansowania przedsię­biorstw. Uznając potrzebę dostosowania bankowości do nowej sytuacji. 26 lutego 1982 roku uchwalano ustawy pra­wo bankowe i o statucie Narodowego Banku Polskiego.

Została wzmocniona pozycja NBP Prezes NBP, który już zwyczajowo był wiceministrem Finansów, miał być odtąd powoływany na wniosek premiera przez Sejm, a więc tak jak ministrowie. NBP miał przedkładać Sejmowi założenia polityki pieniężno-kredytowej po ich rozpatrze­niu przez rząd przy czym rozbieżności stanowisk miedzy :NBP i rządem miał rozstrzygać Sejm. Powołano Radę Banków jako organ koordynacyjny, konsultacyjny i opi­niodawczy. Było to forum spotkań prezesów banków pod kierownictwem prezesa NBP z udziałem przedstawicieli ministra finansów i Komisji Planowania. Przewidziano wydzielenie z NBP Powszechnej Kasy Oszczędności w ciągu dwóch lat, ale realizacja tego zadania nastąpiła z trzyletnim opróżnieniem. Dopuszczono tworzenie no­wych banków w formie spółek akcyjnych (także z kapi­tałem zagranicznym) na mocy decyzji rządowych, ale na wykorzystanie tej regulacji trzeba było czekać przez czte­ry lata. Wprowadzano zasadę umownego kształtowania stosunków między bankami i przedsiębiorstwami, ale nie miała ona praktycznego znaczenia wskutek ścisłego powiązania jednostek gospodarczych z konkretnymi od­działami banków. W sumie poza wzmocnieniem roli NBP doszło do zapowiedzi kierunków zmian w mocno trzy­mającym się ukształtowanych struktur, silnie scentralizo­wanym systemie bankowym. W 1985 roku system ten przedstawiał się następująco: