Dodał admin, 2007-08-02

Pierwszymi w Polsce bankami w ścisłym tego słowa zna¬czeniu były organizowane przez kościół banki pobożne - monter pietatis. Instytucje tego typu powstały we Włoszech w XV wieku.

Konieczne też było „okiełznanie i ograniczenie działalności wyzyskiwaczy i elementów spekulacyj­nych”, o czym jest mowa w preambule ustawy z 28 paź­dziernika 1950 roku o zmianie systemu pieniężnego. Od 30 października do 8 listopada przeprowadzono wymianę znaków pieniężnych. Dawne bilety wymieniono w relacji 100: 1, zaś ceny i płace przeliczono w relacji 100:3. W ten sposób - jak oceniano - "elementy spekulacyjne i kapi­talistyczne na wsi i w mieście zostały pozbawione 2/3 po­siadanych środków pieniężnych". Złoty nie mógł cieszyć się zaufaniem ad tego czasu przez wiele następnych lat. Stał się walutą wewnętrzną. Jego związek ze światem wa­lut uznano za zbędny po wycofaniu się Polski z Mię­dzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Świato­wego w dniu 14 marca 1950 roku.

Reformę pieniężną uzupełniono drakońskimi unor­mowaniami dewizowymi. Ustawą z 28 marca 1952 roku wprowadzono zakaz posiadania w kraju zagranicznych środków płatniczych oraz złota i platyny w postaci innej niż wyroby użytkowe. Zakaz nie zlikwidował czarnego rynku, na którym przez długie lata królował dolar, wart najczęściej pięciokrotnie więcej niż wynikało to z oficjal­nie ogłaszanych kursów złotego.

Natomiast reforma bankowa podlegała korektom w dalszej realizacji w latach 1950-1951, gdy Ministerstwo Skarbu zostało zastąpione przez Ministerstwo Finansów. Zatem na początku 1952 roku, po burzliwej reformie, sektor bankowy tworzyło już niewiele banków. Były to mianowicie cztery banki państwowe (Narodowy Bank Polski, Bank Inwestycyjny, Powszechna Kasa Oszczęd­ności oraz Bank Rolny z podporządkowanymi gminnymi kasami spółdzielczymi), a ponadto dwa ocalałe banki w formie spółek akcyjnych (Bank Handlowy w Warsza­wie SA i Bank Polska Kasa Opieki SA) Taka struktura bankowości bez większych zmian przetrwała do końca 1969 roku, a więc aż przez osiemnaście lat.

Niezadowalające rezultaty gospodarki wywołały pró­by dalszych zmian w końcu lat sześćdziesiątych. Nie omi­nęły one także bankowości.

Uznano, że potrzeby gospodarki narodowej wymagają kolejnego dostosowania struktury aparatu bankowego. Przyjęto, że w jednej instytucji kredytowej należy skon­centrować finansowanie działalności bieżącej i inwes­tycyjnej jednostek gospodarczych. Uznano też za konie­czne zapewnienie przez jeden bank obsługi ludności, obej­mującej gromadzenie oszczędności i udzielanie poży­czek. Reformę idącą w tych kierunkach przeprowadzono z dniem 1 stycznia 1970 roku. Nastąpiła likwidacja Banku Inwestycyjnego. Jego agendy przejął Narodowy Bank Polski z wyjątkiem kredytowania budownictwa indy­widualnego, włączonego do Powszechnej Kasy Oszczęd­ności oraz finansowania inwestycji przedsiębiorstw han­dlu zagranicznego, włączonego do Banku Handlowego w Warszawie SA.

W końcu 1970 roku doszło do kryzysu politycznego, w wyniku którego oficjalnie przyjęto nowy program go­spodarczy, nazwany strategią przyspieszonego rozwoju. Jej realizacji podporządkowano banki. Mimo ożywionej dyskusji na temat nowej reformy bankowej została ona przygotowana przy daleko posuniętej dyskrecji dopiero w połowie lat siedemdziesiątych. Ustawa z 12 czerwca 1975 roku o prawie bankowym wchłonęła obie dotychczas obowiązujące ustawy (o NBP i prawo bankowe) i zreorgani­zowała aparat bankowy. Do NBP co było niemałym za­skoczeniem, włączono Powszechną Kasę Oszczędności. Zlikwidowano Bank Rolny. Utworzono natomiast Bank Gospodarki Żywnościowej, jako bank państwowo­ spółdzielczy do obsługi rolnictwa i pokrewnych sektorów. Spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe prze­kształcono w banki spółdzielcze. Zlikwidowano Central­ny Związek Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczko­wych, przydzielając BGŻ rolę centrali banków spółdziel­czych.