Dodał admin, 2008-03-22 Autor / Opracowanie: eud

Promieniowanie UV, nadfiolet, ultrafiolet, promieniowanie elektromagnetyczne o fali dł. 10–400 nm., nie wywołujące wrażeń wzrokowych.

Jak promieniowanie ultrafioletowe zabija komórki?
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) zabija komórki niszcząc ich DNA. Ten rodzaj promieniowania inicjuje reakcję chemiczną pomiędzy dwoma cząsteczkami tyminy (jednej z zasad azotowych wchodzących w skład nukleotydów DNA). Powstający w tej reakcji dimer tymidynowy jest bardzo stabilny, jednak komórki dość dobrze radzą sobie z naprawą tego rodzaju uszkodzeń DNA - naprawa najczęściej polega na wycięciu dwóch nieprawidłowo połączonych zasad azotowych i wstawieniu na ich miejsce nowych cząsteczek. Jednak ten system naprawy uszkodzeń DNA może się załamać, kiedy zniszczenia materiału genetycznego są zbyt rozległe Im dłużej komórka jest poddawana działaniu promieniowania UV, tym więcej dimerów tymidynowych powstaje w jej DNA i tym większe jest ryzyko, że enzymy naprawiające uszkodzenia pomylą się albo nie zauważą jakiegoś dimeru. Komórka nie będzie mogła prawidłowo działać, jeżeli jej procesy życiowe zostaną zakłócone przez błędną naprawę uszkodzeń DNA albo przez zniszczenia pozostające w materiale genetycznym. W takiej sytuacji są dwie możliwości. Bardzo rozległe zniszczenia materiału genetycznego spowodują śmierć komórki. Jeśli uszkodzenia DNA nie są zbyt dotkliwe, komórka może zmienić się w komórkę rakową albo w komórkę, której do przemiany w komórkę nowotworową brakuje jeszcze uszkodzeń kilku genów. Mówiąc ogólnie, promieniowanie ultrafioletowe zabija komórki, bo powoduje liczne uszkodzenia ich materiału genetycznego. Białko kodowane przez gen p53 jest odpowiedzialne za sprawdzenie, czy doszło do uszkodzeń DNA i zwolnienie cyklu komórkowego (podobne zadanie mają też białka kodowane przez inne geny). Jeśli wykryte zniszczenia można naprawić, p53 wysyła w ich kierunku specjalne białka naprawcze. Jeśli uszkodzenia są za bardzo rozległe, p53 zmusza komórkę do wejścia na drogę apoptozy - programowanej śmierci komórki.

Ultrafiolet i opalanie

Podczas gdy w minionych stuleciach bladość uważana była za wytworną, to w czasach obecnych naturalna opalenizna ciała jest oznaką aktywności fizycznej, atrakcyjności i zdrowia. Atrakcyjnie opalona skóra wzmaga siłę oddziaływania. Wszystko jedno czy w pracy, czy też poza nią: każdy prezentuje się po prostu lepiej. Opalenizna nie jest w zasadzie niczym innym jak ochroną organizmu przed promieniami słonecznymi. Promieniowanie ultrafioletowe jest podzielone na trzy części: UV-A, UV-B oraz UV-C. Promienie UV-A uszkadzają włókna kolagenowe i elastynowe, przez co skóra traci sprężystość i wiotczeje. Efektem końcowym są zmarszczki. Promienie UV-B w sposób trwały uszkadzają komórki skóry. Przykładem są nieznikające przebarwienia po długotrwałym i intensywnym nasłonecznianiu. Nie oznacza to, że mamy całkowicie wystrzegać się słońca. Trzeba po prostu korzystać z niego w sposób umiarkowany i używać kremów z filtrami przeciwsłonecznymi. Należy też zachować zdrowy rozsądek i nie przesadzać z opalaniem w solarium.

Udowodnionym korzystnym efektem działania promieniowania UVB na skórę jest umożliwienie syntezy witaminy D3, która jest potrzebna z kolei do przyswajania wapnia i fosforu. Witamina D3 przede wszystkim wpływa korzystnie na prawidłowe ukształtowanie się i utrzymanie w dobrej kondycji kości i zębów. Dla zapoczątkowania syntezy witaminy D3 potrzebna jest obecność fal o długości 280 nm, czyli z zakresu UVB. Ważna jest też dawka promieniowania, okazuje się jednak, że dla wytworzenia odpowiedniej ilości witaminy D3 wystarczy dziennie przebywać na słońcu tylko przez 15 minut z odsłoniętą twarzą i dłońmi. Dla wyjaśnienia dodam, że w czasie kąpieli słonecznych i dłuższego przebywania na słońcu nie istnieje niebezpieczeństwo "przedawkowania" witaminy D3, co jest natomiast możliwe przy braniu tabletek z tą witaminą.