Dodał admin, 2008-01-04 Autor / Opracowanie: Alicja Kaczmarczyk

Każde badanie statystyczne wymaga ustalenia właściwej metody. Wybór metody jest uzależniony od celu badania, rodzaju zbiorowości statystycznej, tematu badania, jego szczegółowości, jakimi dysponujemy

Forma i treść ankiety
Forma i treść poszczególnych elementów ankiety powinna najogólniej uwzględniać zarówno charakter danej ankiety, jak też właściwości potencjalnych respondentów, np. stopień dojrzałości intelektualnej, przywiązanie do tradycji, obowiązujące w środowisku badanych zasady grzecznościowe itp. cechy. Nieco więcej miejsca poświęcimy pytaniom stawianym w ankiecie. Należy tu zwrócić uwagę przede wszystkim na następujące zagadnienia:
1. Jeżeli pytania mają być rzeczowe, to powinny być formowane na podstawie znajomości problemów, których dotyczą. Trzeba o tym pamiętać, że takie pytania, które w odczuciu respondenta są nierzeczowe czy naiwne nie skłaniają go wcale do poważnego traktowania danej ankiety, ani też badającego.
2. Pytania powinny być tak formowane, aby można było udzielić na nie wiarygodnej odpowiedzi. Ponadto w przypadku ankiet anonimowych pytania nie mogą dotyczyć takich kwestii, które mogłyby ujawnić osobę respondenta, gdyby na to pytanie odpowiedział. Choć wskazywaliśmy na to wcześniej, akcentujemy ten wymóg, ze względu na jego znaczenie.
3. Pytania należy tak stawiać, aby umożliwiały one uzyskiwanie danych obiektywnych, porównywalnych i sprawdzalnych,
4. Pytania nie powinny być sugestywne, dwuznaczne, ani też podejmować spraw drażliwych w taki sposób, który mógłby u danych respondentach wywoływać oburzenie.
5. Pytający powinien zdawać sobie sprawę ze znaczenia kolejności stawianych pytań w ankiecie oraz z wpływu tej kolejności na jakość.
„To samo pytanie przy innej kolejności i w innym kontekście konsteluje inaczej świadomość odpowiadającego, a przez to prowadzić może do odmiennej odpowiedzi. Każde pytanie w ankiecie i każda odpowiedź na nie ma określoną wartość wskaźnikową w zależności od kolejności i struktury wszystkich poprzednich, jak i następujących po nim pytań oraz najbliższego jego kontekstu"3. Kolejność stawianych pytań nie jest więc sprawą obojętną w ankiecie.


Badania monograficzne polega na wszechstronnym opisie i analizie wybranej jednostki lub jednostek zbiorowości statystycznej. Wybrana w sposób świadomy jednostka powinna być typowa, powszechnie występująca lub też wskazująca kierunek rozwoju a więc przodująca. Uzasadnione jest też badanie jednostek skrajnych w sensie negatywnym. Monografia badająca jednostki ma w istocie niewiele cech wspólnych z badaniami statystycznymi, które zawsze dotyczą dużych zbiorowości. W badaniach monograficznych, jak i ankietowych, nie ograniczamy się do liczbowego opisu badanej jednostki lecz stosujemy również opis tekstowy. Wartość poznawcza badania monograficznego zależy przede wszystkim od poprawnego doboru jednostki lub jednostek, gdyż ich właściwości (cechy) przenoszone są z reguły na całą zbiorowość.

Badania reprezentacyjne jest częściowym badaniem statystycznym opartym na próbie pobranej ze zbiorowości generalnej w sposób losowy. Z teoretycznego i praktycznego punktu widzenia metoda ta jest najbardziej prawidłową formą Badania częściowego. Zastosowanie rachunku prawdopodobieństwa przy przenoszeniu wyników z losowej próby na całą zbiorowość umożliwia określenie wielkości popełnianego błędu. Możliwości tej nie daje ani metoda ankietowa, ani monograficzna. Zamiast gromadzić szczegółowe informacje o wszystkich jednostkach populacji generalnej, losujemy z niej pewną liczbę jednostek zwaną próbą i na podstawie otrzymanych wyników wnioskujemy o całości. Aby jednak próba była dobrą reprezentacją całości, należy zapewnić jednakowe szanse dostania się (trafienia) do próby wszystkim jednostkom zbiorowości generalnej. Jeśli prawdopodobieństwo wylosowania każdej jednostki jest jednakowe, wówczas wylosowana próba jest dobrą reprezentacją całej zbiorowości, tzn. charakteryzuje się tymi samymi właściwościami i prawidłowościami ogólnymi co zbiorowość generalna.