Dodał admin, 2008-01-04 Autor / Opracowanie: Alicja Kaczmarczyk

Każde badanie statystyczne wymaga ustalenia właściwej metody. Wybór metody jest uzależniony od celu badania, rodzaju zbiorowości statystycznej, tematu badania, jego szczegółowości, jakimi dysponujemy

Badania ankietowe stosuje się najczęściej w celu możliwie szybkiego przebadania bardzo licznych zbiorowości. Polegają one na swoistym typie wywiadu — mianowicie na wywiadzie pisemnym, w którym istotną rolę odgrywa właśnie ankieta Jest to wywiad bardziej oszczędny ze względu na czas i środki, niż wywiad ustny. Przeprowadzający badania tego typu zamiast organizowania spotkań i odbywania czasochłonnych rozmów z każdym z respondentów z osobna, może znacznie szybciej przebadać nawet liczną zbiorowość, rozprowadzając albo rozsyłając odpowiednią ilość ankiet, jakie są następnie wypełniane bez jego udziału. Bowiem ankietę — w przeciwieństwie do kwestionariusza, jaki stosuje się w skategoryzowanym wywiadzie ustnym — wypełnia respondent, a nie badający. Rola badającego przy zbieraniu danych tą metodą ogranicza się więc do opracowania odpowiedniej ankiety; wyboru osób, które zamierza się poddać badaniom; rozprowadzania ankiet, wskazania sposobu ich zwrotu oraz zebrania zwróconych ankiet. Oczywiście analiza zebranych ankiet jest sprawą dalszą i nie zawsze jest dziełem tych osób, które rozprowadzają i zbierają, ankiety, czyli tzw. ankieterów. Zasadnicza rola w tych badaniach przypada zatem niewątpliwie ankiecie, ponieważ jej jakość rzutuje w sposób istotny na jakość danych, uzyskiwanych przy jej pomocy1. Bezosobowy charakter ankiety, standardowe pytania, jakie są w niej zawarte, ich kolejność nie tylko ułatwiają opracowanie danych, ale oddziaływają także w określony sposób na respondenta, skłaniając go do refleksji nad problemami, podjętymi w badaniach. Zauważmy też, że zapewniona w ankiecie anonimowość wypowiedzi sprzyja o wiele bardziej szczerym wynurzeniom respondentów niż nawet wywiady przeprowadzone w cztery oczy, ponieważ w tego rodzaju wywiadach występuje także pewne skrępowanie zwłaszcza przy pytaniach drażliwych, dotyczących spraw intymnych itp.

Struktura ankiety
W ankiecie należy unikać wszystkiego, co nie jest konieczne ze względu na cele, jakie chcemy osiągnąć przy jej pomocy. Należy więc dbać usilnie o to, aby ankieta była narzędziem w pełni funkcjonalnym. Koniecznymi elementami każdej w zasadzie ankiety stosowanej w badaniach społecznych są:
1) informacja o instytucji firmującej badania;
2) zwięzła informacja o celu, jakiemu ma służyć ankieta;
3) dodatkowe wyjaśnienia, których charakter zależy od rodzaju ankiety; może tu wchodzić w grę np. uzasadnienie wyboru danego respondenta, a wówczas posługujemy się dajmy na to słowami jakie zapewne zyskają jego przychylność: „...biorąc pod uwagę pana (i) aktywność społeczną liczymy na pozytywny stosunek do naszych badań. .."; w przypadku np. ankiet anonimowych — wyraźne podkreślenie tego faktu; podziękowanie respondentom za trud związany z wypełnianiem ankiety; określenie sposobu zwrotu ankiety itp. sprawy;
4) pytania, odnoszące się do celów dla jakich daną ankietę sporządzono. Możemy wyróżnić pytania dotyczące badanego problemu oraz odnoszące się do respondenta, które należy umieszczać na końcu ankiety. Chodzi po
prostu o to, aby nie rozpoczynać ankiety od pytań odnoszących się do społeczno-demograficznych właściwości respondenta;
5) instrukcje dotyczące tego, jak odpowiadać na poszczególne pytania, czasem wystarczają bardzo lakoniczne wskazania typu: „niepotrzebne skreślić" czy „stosowne podkreślić" itp., ale niekiedy konieczne są też bardziej szczegółowe pouczenia.