Dodał admin, 2008-01-02 Autor / Opracowanie: Witold Piątkowski

Już jakieś 20 tysięcy lat temu człowiek rozpoczął eksploatację kamienie i złóż węgla kamiennego. Zasadniczy rozwój górnictwa światowego rozpoczął się jednak dopiero w XVI wieku

Co więcej, położenie i struktura branżowa okręgów przemysłowych jest wyraźnym odzwierciedleniem historii gospodarczej danego kraju, lub regionu. Proces kształtowania się okręgów przemysłowych możemy prześledzić na przykładzie Wielkiej Brytanii, która określenie "kolebka kapitalizmu" zawdzięcza utrzymywanej przez blisko dwa wieki dominacji gospodarczej. Dzięki złożom węgla kamiennego i rudy żelaza (jak również szybkiemu wdrażaniu wszelkich innowacji technicznych) Anglia zyskała przydomek największej fabryki świata. Jednym z najstarszych i największych okręgów przemysłowych w Anglii jest Midland (Anglia Środkowa) - kraina rozciągająca się pomiędzy Walią a Morzem Północnym, u podnóża Gór Pienińskich. W zachodniej jej części leży jeden z największych okręgów przemysłowych świata - Birmingham, kolebka brytyjskiej metalurgii, ośrodek przemysłu hutniczego i elektromaszynowego. W zachodniej części Niziny Angielskiej leży Manchester - główny ośrodek przemysłu włókienniczego. O takiej lokalizacji zadecydowały w przeszłości dwa czynniki: baza energetyczna (eksploatowane w bliskim sąsiedztwie złoża węgla) i klimat sprzyjający uzyskaniu wysokiej klasy przędzy bawełnianej. Istotne znaczenie miała też możliwość dowozu bawełny importowanej (z Indii i St. Zjednoczonych) przez kanał Manchesterski i port w Liverpool. Już w XVIII wieku złoża wysokokalorycznego węgla (antracytu) i kornwalijskie złoża rudy żelaza stały się podstawą rozwoju hutnictwa i górnictwa w Południowej Walii. Cardiff było w przeszłości jednym z głównych portów wywozowych węgla kamiennego. Wraz z wyczerpaniem się miejscowych złóż region ten zaczął podupadać, a obecnie bazuje na surowcach importowanych. Trzecim okręgiem, który swą pozycję uzyskał dzięki złożom węgla, jest rejon Niziny Środkowoszkockiej, z głównymi ośridkami w Glasgow i Edynburgu.
Współcześnie okręgiem o największym znaczeniu i najbogatszej strukturze branżowej jest Okręg Londyński. Dominują tu nowe gałęzie przemysłu, nie wymagające dużej ilości surowców naturalnych, zatrudniające natomiast wykwalifikowanych pracowników, o których nie trudno w stolicy, centrum kulturalno-oświatowym kraju. Londyn stanowi przy tym ogromny rynek zbytu dla wyrobów przemysłu elektromaszynowego, chemicznego i lekkiego. Wyczerpywanie się złóż węgla kamiennego, rosnąca rola ropy naftowej i gazu ziemnego leżą u podstaw kształtowania się nowych okręgów przemysłowych (w odróżnieniu od starych - związanych z rejonami eksploatacji węgla). Przykładem może być rozwój przemysłu petrochemicznego i rafineryjnego w rejonie Stockton, Middlesbrough i Newcastel, połączonych rurociągami z platformami wiertniczymi na Morzu Północnym.
Pierwsze rewolucje przemysłowe szybko objęły swoim zasięgiem także pozostałe kraje europejskie. Również we Francji i w Niemczech, podobnie jak w Anglii, duże okręgi przemysłowe powstawały pierwotnie na bazie złóż węgla kamiennego. Tak było w przypadku Okręgu Północnego w Francji (którego głównym ośrodkiem jest Lille). Złoża węgla stały się podstawą rozwoju energetyki i przemysłu koksochemicznego, a na jego bazie produkcji nawozów i tworzyw sztucznych. W oparciu o sprowadzane z pobliskiej Lotaryngii rudy żelaza rozwinęło się hutnictwo i przemysł elektromaszynowy. Korzystna baza energetyczna umożliwia rozwój hutnictwa metali nieżelaznych. Podstawą rozwoju przemysłu włókienniczego w tym rejonie była rozpowszechniona w przeszłości uprawa lnu i hodowla owiec. Obecnie przemysły włókienniczy bazuje raczej na surowcach importowanych i włóknach sztucznych, wykładzin i dywanów. Struktura branżowa Okręgu Północnego uległa daleko idącym przemianom, zlikwidowano większość kopalń i hut, coraz większą rolę odgrywa natomiast przemysłu petrochemiczny.