Dodał admin, 2007-12-31 Autor / Opracowanie: Dominika

W dużym uproszczeniu układ pokarmowy składa się z jamy ustnej, przełyku, żołądka, jelit oraz odbytu. Pożywienie, które spożywamy przechodzi przez przełyk do żołądka.

• dno wznosi się do V lewej przestrzeni międzyżebrowej, nieco poniżej koniuszka serca.
Najniższy punkt żołądka obniża się do wysokości trzonu L2 (nawet do L4).

Wielkość żołądka jest zmienna. Największy jest spotykany u osób jedzących dużo pokarmów roślinnych. Długość żołądka wynosi ok. 25-30 cm, szerokość 12-14 cm, pojemność 100O-3000 ml.
Kształt żołądka zmienia się w zależności od jego wypełnienia, od pozycji ciała oraz od napięcia mięśniówki. Ze względu na stopień napięcia mięśniówki wyróżniamy:
• żołądek ortotoniczny (normotoniczny), w kształcie haka;
• żołądek hipertoniczny, w kształcie rogu, z szerszą częścią górną niż częścią odźwiernikową;
• żołądek atoniczny - u chorych lub osób starszych (odźwiernik leży najniżej).
W pozycji poziomej, na grzbiecie, żołądek jest krótszy, położony bardziej poprzecznie, mniej zagięty. Treść żołądka uwypukla dno, dzięki czemu żołądek przybiera kształt rogu.
W położeniu na prawym boku żołądek przesuwa się na prawo, krzywizna większa przesuwa się do przodu. W położeniu na lewym boku przesuwa się bardziej na stronę lewą i jest silniej zakrzywiony.
Zmiany w zależności od wieku:
• u niemowlęcia ma różną sylwetkę, np. kształt rogu, retorty lub haka;
• w wieku starszym jest hipotoniczny.
W zależności od typu budowy ciała: u pyknika lub u osoby o atletycznej budowie ciała żołądek ma kształt rogu, u leptosomika przyjmuje kształt hipotoniczny.
Żołądek jest magazynem pokarmu. Za pomocą kwasu solnego (150 mM, 1-0,5%) pokarm, który dostaje się do żołądka, jest odkażany. Dzięki enzymom produkowanym przez komórki główne (pepsyna, lipaza żołądkowa) w żołądku zachodzi trawienie (głównie hydroliza białek). Poza tym w żołądku są resorbowane niektóre substancje (woda, alkohol). Żołądek produkuje także czynnik wewnętrzny Castle'a i wydziela liczne substancje dokrewne.

JELITO BEZKREZKOWE - DWUNASTNICA (Duodenum)
POŁOŻENIE
Dwunastnica leży w jamie brzusznej, na jej tylnej ścianie. Część górna (klinicznie: opuszka) jest zlokalizowana wewnątrzotrzewnowe, a pozostałe części są położone wtórnie zaotrzewnowo. Część górna i część zstępująca leżą w piętrze gruczołowym, natomiast część pozioma i wstępująca w piętrze jelitowym. Wyróżniamy:
• część górną (opuszkę) - leżącą na wysokości trzonu LI, po prawej stronie;
• część zstępującą - położoną po prawej stronie kręgosłupa na wysokości od LI do L3;
• część poziomą - krzyżuje trzon L3;
• część wstępującą - leży po lewej stronie kręgosłupa na wysokości od L3 do L2.
Następnie dwunastnica przechodzi zgięciem dwunastniczo-czczym w jelito czcze. Zgięcie to jest umocowane do tylnej ściany jamy brzusznej za pomocą fałdu otrzewnej, tzw. więzadła albo mięśnia wieszadłowego. Mięsień wieszadłowy rozpoczyna się na lewej części lędźwiowej przepony i w otoczeniu pnia trzewnego. Dwunastnica ma kształt litery C i w zależności od położenia ciała oraz wypełnienia żołądka układa się w formie pętli, długości 25-30 cm, ustawionej pionowo lub poziomo.

BUDOWA
W błonie śluzowej dwunastnicy widoczne są liczne, wysokie fałdy okrężne z wyjątkiem części górnej, opuszki, gdzie błona śluzowa jest gładka. Na tylno-przyśrodkowej ścianie części zstępującej dwunastnicy przebiega fałd podłużny dwunastnicy, wywołany przez przebieg odcinka śródściennego przewodu żółciowego wspólnego. Fałd ten kończy się brodawką dwunastniczą większą . Na brodawce uchodzi bańka wątrobowo-trzustkowa, wspólne ujście przewodu żóiciowego wspólnego i przewodu trzustkowego. Nieco wyżej może też istnieć brodawka dwunastnicy mniejsza - uchodzi na niej przewód trzustkowy dodatkowy. Jeżeli ta brodawka występuje, wówczas leży powyżej i do przodu od brodawki Vatera.