Dodał admin, 2007-10-31 Autor / Opracowanie: Łukasz Gwiżdż

Ropę naftową i asfalt znano już kilka tys. lat temu, w starożytności ropę wykorzystywano m.in. do balsamowania ciał, oświetlania, w celach leczn. oraz w technice wojennej (m.in. płonące strzały

 Duże dochody uzyskiwane przez kraje OPEC ze sprzedaży ropy naftowej spowodowały ich szybkie bogacenie się (zwł. krajów arab.), umożliwiły również przejmowanie udziałów koncernów zagr. w górnictwie naftowym. Wzrastający eksport ropy naftowej z krajów nie zrzeszonych w OPEC wpłynął na spadek cen ropy (18 dol. za baryłkę w końcu lat 80., ok. 15 dol. — 1994) na rynku światowym.
Większość wydobywanej w świecie ropy naftowej jest przetwarzana w krajach wysoko rozwiniętych, gł. w USA, państwach Europy Zach. (W. Brytania, Włochy, Francja, Holandia, Niemcy, Hiszpania) i Japonii; na te kraje przypada ok. 60% świat. potencjału przemysłu rafineryjnego; dobrze rozwinięty przemysł refineryjny mają: Rosja i nowo uprzemysłowione kraje azjat. (Singapur, Korea Pd.), stosunkowo słabo — kraje OPEC. W USA przemysł rafineryjny jest skoncentrowany w pobliżu ośr. wydobycia ropy naftowej (wielkie kompleksy rafinerii w Houston, Corpus Christi, Nowym Orleanie), pd. Kalifornii (Los Angeles, San Francisco), portach atlantyckich (Nowy Jork, Filadelfia) oraz w dużych rynkach zbytu na produkty naft. (Chicago, Detroit, Toledo, Minneapolis). W Europie Zach. rafinerie są zlokalizowane w pobliżu portów dowozowych ropy, gł. z nich to: Rotterdam w Holandii (największy w świecie kompleks refinerii, moc przerobowa ok. 90 mln t rocznie), Marsylia i Hawr we Francji, Antwerpia w Belgii, Milford Haven i Londyn w W. Brytanii, Genua, Milazzo i Rawenna we Włoszech; także w wielkich okręgach przem. (Zagłębie Ruhry). W Japonii największymi ośr. tego przemysłu są porty dowozowe ropy: Nagoja, Kōbe, Jokohama i Tokio, natomiast w Rosji większość rafinerii powstała w regionie wołżańsko-uralskim oraz w okręgu moskiewskim. Duże rafinerie znajdują się również w Singapurze, Korei Pd. (Josu, Ulsan), Antylach Hol. (Willemstad), Meksyku (Ciudad Madero, Salamanca), Brazylii (Rio de Janeiro, Săo Sebastiăo), a także w krajach OPEC, m.in. w Arabii Saudyjskiej (Ras Tannura), Kuwejcie (Mina al-Ahmadi), Iranie (Abadan), Algierii (Sakikda), Wenezueli (Maracaibo). Powszechne wykorzystanie ropy naftowej w gospodarce świat. przyczyniło się do rozwoju transportu rurociągowego i mor., przemysłu stoczniowego. Gęsta sieć rurociągów, dostarczających ropę naftową do rafinerii z ośr. wydobycia bądź portów dowozowych, powstała w USA (dł. ok. 350 tys. km), Europie Zach. (m.in. rurociągi międzynar. Marsylia–Karlsruhe i Triest–Wiedeń, podmor. na M. Północnym), Rosji (w tym rurociąg Przyjaźń z Drugiego Baku do Białorusi, Polski, Ukrainy, Słowacji, Niemiec i Węgier), a także w krajach OPEC. Transport rurociągowy jest intensywnie rozbudowywany zwł. na Bliskim Wsch.; lądowe i podmor. rurociągi łączą ośr. wydobycia z wielkimi terminalami naft.: Al-Dżubajl, Ras Tannura, Ad-Dammam i Janbu al-Bahr w Arabii Saudyjskiej, Chark w Iranie, Al-Manama w Bahrajnie, Abu Zabi i Das w Zjedn. Emiratach Arab.; z pól naft. Arabii Saudyjskiej i Iraku rurociągi biegną do portów w Libanie i Syrii. Do transportu mor. ropy wykorzystuje się tankowce (budowane głównie w stoczniach jap. i koreań.) o nośności 200–300 tys. DWT i większej. Główne szlaki przewozu wiodą: z Zat. Perskiej przez cieśn. Ormuz, M. Czerwone i Kanał Sueski, a także wokół Afryki (szlak dla supertankowców) do Europy Zach. i USA, z Zat. Perskiej przez O. Indyjski oraz cieśn. Malakka i Lombok (w pobliżu indonezyjskiej wyspy Bali) do Azji Wsch., gł. do Japonii; znaczne ilości ropy naftowej przewozi się z Indonezji i Malezji do Azji Pd. i Wsch., z portów pn. Afryki przez M. Śródziemne do pd. Europy, z Nigerii przez O. Atlantycki do USA i krajów Europy Zach., z Wenezueli i Meksyku do USA; wzdłuż zach. wybrzeży Ameryki Pn. biegnie szlak przewozu ropy naftowej z Alaski do portów Kalifornii. Nośność świat. floty tankowców 1991 wynosiła 264 mln DWT; przewóz ropy naftowej i produktów naft. — ponad 1,5 mld t rocznie; większość statków do przewozu ropy naftowej pływa pod tanią banderą, gł. liberyjską, panamską, gr., bahamską i cypryjską. Na gł. szlakach transportu ropy naftowej, zwł. u pd. i zach. wybrzeży Europy, często dochodzi do skażenia morza w wyniku katastrof tankowców i wycieków ropy.