Dodał admin, 2007-10-28 Autor / Opracowanie: Barbara Świeciak

Środki konserwujące obok barwników i związków zapachowych są jednymi z najbardziej kontrowersyjnych surowców kosmetycznych, gdyż są powodem najczęstszych alergii u użytkowników

Istnieje wiele substancji chemicznych stosowanych jako konserwanty: od prostych związków jak np. kwas benzoesowy aż do bardzo skomplikowanych struktur chemicznych. W poszczególnych krajach sporządza się listy dopuszczonych do stosowania w kosmetykach środków konserwujących wraz z zalecanymi stężeniami użytkowymi. Większość państw w swoim ustawodawstwie opiera się na wytycznych obowiązujących w krajach EWG(Europejska Wspólnota Gospodarcza). Pomimo stosunkowo szerokiej listy środków dopuszczonych do tego celu w kosmetyce, w codziennej praktyce stosuje się zaledwie kilka substancji czynnych. Do najczęściej używanych konserwantów zalicza się estry kwasu p-hydroksybenzoesowego znane jako parabeny, aseptiny czy nipaginy. Konserwacji nie wymagają praktycznie tylko te wyroby kosmetyczne, które nie są pożywką dla mikroorganizmów np. bezwodne preparaty typu olei do pielęgnacji skóry lub masażu czy też kosmetyki zawierające w składzie recepturalnym powyżej 40 % alkoholu etylowego. Pojawiająca się na opakowaniu informacja, że kosmetyk nie zawiera konserwantu oznacza, że w jego składzie nie ma żadnego ze związków znajdujących się na liście dopuszczonych w danym kraju do tego celu surowców. Jeżeli w preparacie kosmetycznym znajdują się surowce, których podstawowym zadaniem nie jest konserwowanie, a które dodatkowo wykazują właściwości konserwujące, to działanie to nie musi być deklarowane. Spośród najczęściej stosowanych do tego celu układów można wymienić: niektóre olejki eteryczne, etanol, glicerynę, glikol propylenowy, sorbitol, kwasy tłuszczowe (linolowy, rycynolowy). W zależności od zastosowanego stężenia mogą one zastępować środki konserwujące lub poprzez działanie synergiczne ze stosowanymi konserwantami powodować obniżenie ich zawartości. I tak np. wiele olejków eterycznych ma własności przeciwdrobnoustrojowe, co wspomaga konserwowanie wyrobu. Rozwój mikroorganizmów można w znacznym stopniu ograniczyć poprzez dodanie np. olejku: drzewa herbacianego, manuka, rozmarynowego, lawendowego, tymiankowego czy goździkowego. Bardzo ważną grupę stanowią tu również glikole, które w niskich stężeniach pełnią w kosmetyku rolę silnych środków nawilżających. Natomiast zastosowanie wyższych stężeń tych związków (powyżej 30%) - np. glikolu propylenowego czy butylenowego - zabezpiecza preparat również pod względem mikrobiologicznym.
Ilość dodawanego konserwantu w dużym stopniu zależy również od rodzaju i wielkości opakowania kosmetyku oraz od czasu użytkowania preparatu. Opakowanie powinno być tak zaprojektowane, by ograniczyć dostęp mikroorganizmów, a także uniemożliwić wydzielanie się wody, co ułatwia wzrost mikroorganizmów. Generalnie mniej narażone na działanie drobnoustrojów są kosmetyki w tubkach, w sprayu czy zaopatrzone w dozowniki, ponieważ mały otwór w znaczący sposób ogranicza możliwość wtórnego zakażenia preparatu. Producent wybiera konserwant dostosowując go do składu preparatu, rodzaju opakowania oraz przewidywanego okresu trwałości. Termin trwałości to data, do której produkt, przy właściwym przechowywaniu, spełnia założoną funkcję. Na opakowaniu powinna pojawić się ona z uwzględnieniem miesiąca i roku. Można również umieścić datę produkcji oraz okres przydatności kosmetyku. W Polsce okres ważności większości wyrobów sięga 12 miesięcy. W przypadku preparatów zachodnich termin przydatności do użycia podaje się na opakowaniu tylko wtedy, kiedy okres ważności jest krótszy niż 30 miesięcy. Dane na temat trwałości dotyczą jednak całkowicie zapakowanego produktu. A co z napoczętymi kosmetykami ?
W otaczającym nas środowisku, m in. w powietrzu, na ubraniu, na powierzchni skóry występują różnego rodzaju mikroorganizmy: bakterie, zarodniki grzybów pleśniowych, drożdże. Po otwarciu opakowania produktu kosmetycznego, w wyniku kontaktu z powietrzem czy ze skórą zaczynają się w nim rozmnażać mikroorganizmy. Im częściej stosujemy preparat, tym konserwant ma mniejszą możliwość zneutralizowania rozwijających się w nim drobnoustrojów.