Dodał admin, 2007-10-07 Autor / Opracowanie: Paweł Kowalewski

Charakterytyczną cechą włoskiego systemu partyjnego Pierwszej Republiki była względna w nim dominacja partii chadeckiej.

 Komuniści, w ramach tzw. kompromisu historycznego, zmierzali do porozumienia z chadecja i socjalistami, aby w ten sposób przejąć współodpowiedzialność za rządy. Niepowodzenie tego przedsięwzięcia spowodowało, że komuniści zmienili koncepcję działania. Wysunęli idee alternatywy demokratycznej wobec rządów chadecji, zakładającej porozumienie między siłami lewicy. Początek lat 1980. był powrotem do koalicji centrolewicowej z udziałem socjalistów. Stało się to możliwe po rezygnacji socjalistów z koncepcji tzw. alternatywy lewicowej (1978) i zaakceptowanie współpracy z blokiem ugrupowań laickich i katolickich. Lata 1970. 1980. były okresem pojawiania się na scenie politycznej Włoch nowych ugrupowań i ruchów politycznych: zielonych, pacyfistów, ruchów feministycznych.
W okresie Pierwszej Republiki Włoskiej rządy były niestabilne i zmieniały się aż 51 razy. Kolejne rządy opierały się na niezmienionym lub podobnym układzie partyjnym. Było to spowodowane bezalternatywnością polityczną i brakiem wymiany elit przywódczych. Pozostająca w ciągłej opozycji partia komunistyczna nie mogła stanowić alternatywy ze względu na jej wizję radykalnych przemian istniejącego systemu politycznego. W izolacji pozostawała również prawica reprezentowana przez neofaszystowski Włoski Ruch Społeczny.

Kształtowanie się systemu partyjnego Drugiej Republiki Włoskiej
W wyniku wyborów parlamentarnych z 1994 r. wyłoniły się dwa bloki partyjne: prawicowy i lewicowy. W skład obejmującej władzę prawicy wchodziły: Forza Italia, Liga Północna i Sojusz Narodowy. Opozycyjna lewica była zdominowana przez postkomunistyczną Demokratyczną Partię Lewicy.
Ta jakościowa zmiana systemu partyjnego była następstwem zarówno załamania się, a potem utraty znaczenia tradycyjnych partii politycznych Pierwszej Republiki, jak i zmian prawnoustrojowych. Najważniejszą z nich była wprowadzona w 1993 r. nowa większościowo-proporcjonalna ordynacja wyborcza do Izby Deputowanych i Senatu. Zastosowanie zasady większości, w wyniku którego obsadzano 75% miejsc w obu izbach parlamentu sprzyjało ukształtowaniu dwubiegunowego systemu partyjnego. Premierem koalicyjnego rządu prawicowego został Silvio Berlusconi, przywódca Forza Italia, ugrupowania, które uzyskało największy odsetek głosów — 21% w wyborach parlamentarnych. Autorytet Berlusconiego i popularność Forza Italia stopniowo się zmniejszały. Złożyły się na to podejrzenia o skandale łapówkowe, rządowe decyzje ograniczające drastycznie świadczenia socjalne oraz wydanie niepopularnego dekretu, umożliwiającego opuszczenie więzienia przez skorumpowanych polityków Pierwszej Republiki Włoskiej. Przedterminowe wybory parlamentarne w 1996 r. przyniosły sukces ugrupowaniom centrolewicowym, w tym m.in. Demokratycznej Partii Lewicy, popularom z Włoskiej Partii Ludowej, Zielonym, Włoskiej Odnowie. Utworzyły one koalicję Drzewo Oliwne (L'Ulivo). W opozycji znalazły się ugrupowania centroprawicowe, tzw. Biegun Wolności, w tym m.in. Forza Italia, Sojusz Narodowy, Centrum Chrześcijańsko-Demokratyczne, Zjednoczeni Chrześcijańscy Demokraci i radykałowie. Poza blokami pozostały: Liga Północna i Odbudowa Komunistyczna.

Główne ugrupowania polityczne współczesnych Wioch
We współczesnych Włoszech działa wiele partii politycznych. W wyborach uczestniczy zwykle ponad 500 ugrupowań. System partyjny Republiki Włoskiej znajduje się w procesie jakościowych przeobrażeń. Niektóre z tradycyjnych partii włoskich straciły zupełnie na znaczeniu, np. Włoska Partia Socjalistyczna, Włoska Partia Socjaldemokratyczna, Włoska Partia Republikańska, Włoska Partia Liberalna. Inne, działające w przeszłości, ugrupowania walczą o przetrwanie, często zmieniając nazwy i programy, np. partie postkomunistyczne i postchadeckie. Pojawiły się zupełnie nowe ugrupowania zdobywające nieoczekiwanie duże poparcie, np. Forza Italia czy Liga Północna. Tradycyjnie dużo miejsca na scenie politycznej Włoch zajmują partie żartu towarzyskiego, happeningu, np. Partia Miłości kierowana przez Cicciolinę. Wśród wielu ugrupowań politycznych tylko kilkanaście z nich odgrywa znaczącą rolę. Należą do nich w szczególności następujące partie: Forza Italia, Sojusz Narodowy, Centrum Chrześcijańskich Demokratów, Liga Północna, Demokratyczna Partia Lewicy, Wioska Partia Ludowa, Zieloni, Odbudowa Komunistyczna.