Dodał admin, 2007-08-02

System bankowy w Polsce w obecnym kształcie odpowiada rozwiązaniom występującym w krajach o rozwiniętych systemach finansowych. Jest on efektem przemian, które dokonywały się w latach 90.

Ze względu na rodzaj prowadzonej działalności i grupę głównych klientów banki komercyjne w Polsce można podzielić na kilka podsektorów, np. banki uniwersalne, banki detaliczne, banki korporacyjne oraz banki specjalizujące się w obsłudze wąskich segmentów rynku (np. banki hipoteczne, samochodowe). W ostatnim okresie najszybciej rozwijał się segment bankowości detalicznej. W działalność w tym segmencie rynku coraz mocniej angażują się te banki, które w przeszłości były zorientowane głównie na obsługę klientów korporacyjnych.

Banki hipoteczne
Banki hipoteczne - Zabezpieczeniem bankowym tego banku podczas udzielania kredytów jest obciążenie hipoteki. Dodatkowe instrumenty, specyficzne dla tych instytucji to listy zastawne. Listy zastawne są to papiery wartościowe, których podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami. Bank hipoteczny zobowiązuje się w emitowanych przez siebie listach, wobec uprawnionego, do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych. Te przyrzeczone świadczenia pieniężne polegają na wypłacie odsetek oraz wykupie listów zastawnych w określonym wcześniej terminie i na wcześniej określonych warunkach emisji. Emitowane listy zastawne są następnie zbywane na rynku papierów wartościowych. Wskutek tego w banku pojawia się kapitał, który umożliwia udzielenie dalszych kredytów i kolejnych emisji listów zastawnych. Konsumentem listów zastawnych są fundusze inwestycyjne, oraz inwestorzy, którzy poszukują trwałej i pewnej lokaty kapitału.
Rola banków hipotecznych w finansowaniu rynku nieruchomości w Polsce jest dotychczas niewielka, ale wzrasta. Udział banków hipotecznych w rynku kredytów hipotecznych na nieruchomości w 2003 r. wyniósł 0,5% (w 2002 r. 0,3 %). W 2003 r. ich aktywa wzrosły prawie o 70% W 2002 r. ujemny wynik finansowy miał jeden bank hipoteczny (z trzech działających), natomiast w 2003 r. – dwa banki (z czterech działających).

Zmiany w strukturze aktywów i pasywów banków
Struktura aktywów
Struktura aktywów banków komercyjnych (w %)

1 Dane wstępne.
Lata 2001-2003 charakteryzowały się znacznymi zmianami w strukturze bilansu sektora bankowego. Dotyczyło to zmian udziału głównych kategorii aktywów. Najważniejszą pozycją aktywów pozostały należności od sektora niefinansowego. Ich udział systematycznie wzrastał (z 42,3% w 2001 r. do 44,5% w 2003 r.). Świadczy to o rosnącej roli banków w finansowaniu sektora realnego mimo że w latach 2001-2002 banki starały się prowadzić selektywną politykę kredytową, przede wszystkim w odniesieniu do podmiotów gospodarczych.
Pod względem znaczenia drugą pozycją aktywów były papiery wartościowe, których udział w omawianym okresie wzrósł do 24,1% Wzrost znaczenia tej pozycji spowodowany był rosnącą podażą skarbowych papierów wartościowych w wyniku rosnących potrzeb pożyczkowych rządu (wzrostu deficytu budżetowego) i spadku przychodów z prywatyzacji,. Wzrosło również znaczenie należności od instytucji rządowych i samorządowych, co było skutkiem wzrostu zapotrzebowania na finansowanie ze strony np. ZUS, Funduszu Pracy oraz miast i gmin. Zmalała natomiast waga należności od sektora finansowego oraz środków w kasach banków. W analizowanym okresie udział należności od sektora finansowego spadł do 15,7% na koniec 2003 r. Udział środków w kasach i środków na rachunku NBP spadł z 6,1% w 2001 r. do 3,9% w 2003 r., co wynikało ze zmian w zachowaniu się klientów banków, przede wszystkim gospodarstw domowych. Banki zmniejszyły ilość środków na rachunkach bieżących w NBP w następstwie obniżenia stopy rezerwy obowiązkowej. Spadek zainteresowania lokatami bankowymi doprowadził do wzrostu gotówki w obiegu.